4 Dấu hiệu biến chứng thần kinh nguy hiểm ở bệnh nhân đái tháo đường

🩺 CÂU CHUYỆN TỪ CÔ NGA – “CÓ CON GÌ BÒ DƯỚI DA” HÓA RA LẠI LÀ BIẾN CHỨNG THẦN KINH 

Cô Nga, 61 tuổi, đến phòng khám với vẻ mặt lo lắng:

“Bác sĩ ơi, tôi cứ cảm giác như có con gì bò lổm ngổm dưới da chân, đêm nào cũng rần rần như điện giật, không tài nào ngủ được!”

Cô đã nghĩ mình bị viêm da tiếp xúc hoặc dị ứng hóa chất giặt giũ. Cũng từng bôi thuốc kháng nấm, uống kháng histamin, nhưng không thấy đỡ. Điều đặc biệt là cô đã mắc tiểu đường type 2 hơn 8 năm, đường huyết vẫn còn dao động.

Sau khi kiểm tra cảm giác sâu – nông, đo dẫn truyền thần kinh, kết luận rất rõ ràng: Đây là biến chứng thần kinh ngoại biên do tiểu đường, biểu hiện dưới dạng đau rát và tê bì mãn tính ở chi dưới.

KHI NÀO CẢM GIÁC “CON GÌ BÒ DƯỚI DA” KHÔNG PHẢI LÀ BỆNH DA?

Cảm giác “bò dưới da”, “châm chích”, “nóng rát” thường bị nhầm với các bệnh ngoài da như:

• Viêm da cơ địa

• Nấm da

• Ghẻ

• Dị ứng

⚠️ Nhưng nếu không có tổn thương da, không ngứa lan, không có vết trầy, không chảy dịch – thì rất có thể nguyên nhân nằm bên trong dây thần kinh.

Đặc biệt nếu bạn có:

• Tiền sử đái tháo đường

• Tuổi từ 50 trở lên

• Cảm giác tê nhiều về đêm, kèm mất ngủ, bồn chồn

👉 Thì khả năng bị tổn thương thần kinh do tiểu đường là rất cao.

BỆNH THẦN KINH NGOẠI BIÊN Ở BỆNH NHÂN TIỂU ĐƯỜNG: THỦ PHẠM ÂM THẦM CỦA NHIỀU TRIỆU CHỨNG LẠ

Theo thống kê, có đến 50–60% bệnh nhân đái tháo đường type 2 sau 5–10 năm sẽ gặp biến chứng thần kinh ngoại biên, trong đó chi dưới (chân – bàn chân) là vị trí phổ biến nhất.

💥 Các triệu chứng điển hình:

• Tê rần rần, cảm giác “như kiến bò”

• Kim châm, chích điện, đau âm ỉ về đêm

• Cảm giác nóng rát, hoặc như đi trên bông

• Mất cảm giác rung – dễ vấp ngã

VÌ SAO ĐƯỜNG HUYẾT CAO GÂY RA TỔN THƯƠNG DÂY THẦN KINH?

1️⃣ Tăng glucose máu kéo dài → stress oxy hóa → hủy hoại myelin (lớp vỏ bảo vệ dây thần kinh)
2️⃣ Thiếu máu nuôi thần kinh do vi mạch bị xơ vữa
3️⃣ Viêm mạn tính và rối loạn chuyển hóa lipid
4️⃣ Thiếu vitamin nhóm B (đặc biệt khi dùng metformin kéo dài)

BIẾN CHỨNG NGUY HIỂM NẾU KHÔNG ĐIỀU TRỊ SỚM

• Mất cảm giác hoàn toàn ở bàn chân

• Không phát hiện được vết thương nhỏ → loét → hoại tử

• Nguy cơ cắt cụt chi ở bệnh nhân tiểu đường tăng gấp 10 lần người thường

• Đau kéo dài → mất ngủ, trầm cảm

ĐIỀU TRỊ ĐAU – TÊ BÌ MÃN TÍNH Ở CHÂN BÀN CHÂN: ĐA CHIỀU, KHÔNG CHỈ UỐNG THUỐC

Kiểm soát đường huyết TRIỆT ĐỂ

• Mục tiêu HbA1c < 7%

• Ăn theo chế độ chỉ số đường huyết thấp (low GI)

• Tập luyện 30 phút/ngày

Dùng thuốc đúng nhóm – không dùng giảm đau thông thường

📌 Các thuốc hiệu quả gồm:

• Pregabalin, Gabapentin: Giảm châm chích, tăng ngưỡng chịu đau

• Duloxetine, Amitriptyline: Thuốc chống trầm cảm có tác dụng giảm đau thần kinh

• Vitamin nhóm B (B1, B6, B12): Giúp tái tạo bao myelin dây thần kinh

⚠️ Cảnh báo: Không nên tự ý mua thuốc. Nên được bác sĩ kê liều phù hợp theo mức độ tổn thương.

Phục hồi chức năng – chăm sóc bàn chân mỗi ngày

• Ngâm nước ấm nhẹ mỗi tối

• Dùng giày đế mềm, không đi chân trần

• Tập nhón chân, co duỗi ngón

• Kiểm tra bàn chân mỗi ngày bằng mắt và tay

TẠI SAO NHIỀU NGƯỜI DÙ UỐNG THUỐC VẪN KHÔNG HẾT TÊ BÌ?

1. Dùng thuốc ngắt quãng, không đều

2. Bỏ qua vai trò của tập luyện và dinh dưỡng

3. Đường huyết vẫn dao động thất thường

4. Không được bổ sung vitamin nhóm B đúng cách

5. Nhầm lẫn với bệnh da → điều trị sai hướng

CÂU CHUYỆN CỦA CÔ NGA – SAU 3 THÁNG THEO DÕI TÍCH CỰC

Cô Nga sau khi được chẩn đoán đúng, điều trị với Pregabalin liều thấp, bổ sung Mecobalamin và điều chỉnh thuốc tiểu đường. Đồng thời được hướng dẫn ngâm chân nhẹ, ăn ít đường và tập yoga nhẹ mỗi sáng.

✅ Sau 3 tuần, cô bắt đầu ngủ được, chân không còn nóng rát.
✅ Sau 2 tháng, cảm giác “có con gì bò dưới da” biến mất.
✅ Sau 3 tháng, cô nói:

“Tôi cứ tưởng mình bị bệnh da, nào ngờ là dây thần kinh. May mà bác sĩ chỉ đúng. Nếu không đi khám, chắc tôi còn tự mua thuốc bôi đến hết đời mất!”

TÓM LẠI

Cảm giác tê, râm ran, châm chích, nóng rát – nhất là ở chân và bàn chân – có thể là dấu hiệu cảnh báo biến chứng thần kinh do đái tháo đường, chứ không phải bệnh da liễu như nhiều người vẫn tưởng.

👉 Việc chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giúp ngăn nguy cơ mất cảm giác, loét bàn chân và thậm chí cắt cụt chi.

⛔ Đừng tự ý mua thuốc khi chưa rõ nguyên nhân. Hãy gặp bác sĩ để được kiểm tra kỹ và điều trị đúng phác đồ.

Xem thêm: BỊ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG CÓ NÊN UỐNG CANXI? CÂU TRẢ LỜI TỪ GÓC NHÌN CHUYÊN GIA

NGUỒN THAM KHẢO

1. Feldman, E. L. et al. (2019). Diabetic Neuropathy. Nature Reviews Disease Primers.

2. Pop-Busui, R. et al. (2017). Diabetic Neuropathy: A Position Statement by the American Diabetes Association. Diabetes Care.

3. Tesfaye, S. et al. (2011). Painful Diabetic Peripheral Neuropathy: Consensus Guidelines. Diabetic Medicine.